Yurtdışı borçlanması nasıl yapılır?

Yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın gurbetteki çalışmalarını borçlandırma yoluyla Türkiye’den emekli olmalarına yönelik imkan getirilmiştir. Böylelikle ülkemizde bulunamadıklarından ötürü sosyal güvenlik kapsamında bulunamayan vatandaşlarımız, yaşlanıp ülkelerine döndüklerinde kendilerine sağlanan bu imkan dolayısıyla emekli olabilmektedirler. Bu emeklilik kapsamına “yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler” dahil edilmiştir.

Kişilere aylık bağlanması için gerekli olan şartlar:

– Türk vatandaşı olmaları,

– Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunması,

– Yurda kesin dönüş yapmaları,

– Hizmetlerini belgelendirmeleri,

– Tahakkuk ettirilen borcun tamamını ödemiş olmaları,

– Yazılı talepte/istekte bulunmaları gerekmektedir.

Belirtilen şekilde hizmetlerini borçlandırmak isteyen vatandaşlarımız en az başvuru tarihinde geçerli olan asgari ücretin % 32’si tutarında prim borcunu ödemek durumundadırlar. Yani 2013 yılı 2. dönem için (Temmuz-Aralık) borçlanmak isteyen bir kişi aylık en az 326,88 TL ödemek zorundadır. Borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenmesi gereklidir, aksi takdirde yeniden başvuru şartı aranmaktadır. Borçlarını yurt dışından ödeyecek olanlar, Türk Lirası olarak bildirilen tutarın karşılığını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından konvertibl sayılan döviz cinsinden ödeyeceklerdir. Ödemeler, borcun ödeneceği tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden yapılacaktır.

Borçlanma yapacak kişilerden yurt dışında çalışmakta iken veya yurda kesin dönüş yaptıktan sonra ölenlerin Türk vatandaşı olan hak sahipleri, sigortalının Türkiye’de hiçbir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması yoksa Sosyal Güvenlik Kurumuna, Türkiye’de çalışması varsa en son tabi olduğu sosyal güvenlik kuruluşuna müracaat etmek suretiyle başvuruda bulunacaklardır.

Yurtdışı hizmet borçlanmasına ait sürelerin SGK Kanununa göre hangi sigortalılık haline göre geçmiş sayılacağının belirlenmesinde; kişilerin Türkiye’de sigortalılıkları varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa Bağ-Kur (4/b) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilmektedir.

Borçlanma başvurusunda bulunan kişiler isterlerse taleplerinden vazgeçebilirler. Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden henüz kendilerine bağlanan aylıkları almaya başlamadan borçlanmalarının iptal edilmesi için yazılı başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı, faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilmektedir.

Bazı durumlarda kişilerin yurtdışındaki çalışmaları ile yurtiçi hizmetleri çakışabilmektedir. Bu durumda belirtmek gerekir ki, sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında (emeklilik primleri ödemesi kapsamında) geçen sürelerle çakışan yurtdışı sürelerinin borçlandırılmasına imkan bulunmamaktadır.

Soru: Osman Bey; yaklaşık 7 yıldır diyabet hastayım. Günde 4 kez insülin ve ilaç kullanıyorum. Askerliğimi diyabetten dolayı yapmadım. Çürük raporu verildi.  Malulen emeklilik ve vergi indirimi için 3 kez SGK’ya başvurdum. Sizden ricam yeni yasa veya mevcut yasaya istinaden erken emekli veya malulen emekli olabilir miyim? Kemal O.

Malulen emekli olabilmek için en az % 60 raporunuzun olması gerekiyor. Son düzenleme ile diyabet hastaları da maluliyet kapsamına alındı. SGK’ya başvuru yapınız, % 60 rapor verdikleri takdirde 10 yıl ve 1800 günde sigortalılık süreniz varsa emekli olabilirsiniz.

Soru: Osman Bey; 26.12.1979 doğumluyum. 02.10.1997 sigorta başlangıcım var. 2009 yılında diyalize girmeye başladım. 2011’de böbrek nakli oldum ve böbrek nakli sonrası şuan ki sağlık kurulu özürlü raporum % 76’dır. Halen SSK’lı olarak özel bir işletmede çalışmaktayım. 2800 günlük primim mevcut
bu şartlarda ne zaman emekli olabilirim. İbrahim U.

Raporunuza göre işten ayrılıp malulen emeklilik başvurusunda bulunabilirsiniz. Normal emeklilik için ise 25 yıl, 57 yaş ve 5900 gününüz olması lazım. Bu da 26.12.2036 yılında emekli olacaksınız demektir.

Soru: Osman Bey; 2001 yılında  almış olduğum % 65 “süreklidir” raporumla çeşitli özel sektörde özürlü kadrosunda çalıştım. Prim gün sayısını tamamlayınca erken emekliliğe başvurdum. SGK benden vergi indirim raporu istedi ve beni maliyeye sevk etti. Maliye önceki raporumu hiçbir şekilde dikkate bile almadı. Oysa ben askerlik yapmadım, özürlü kimliğim de var o güne kadar bir özürlü gibi yaşadım. Ama iş emekli olmaya gelince sevk ettiği hastane %16 rapor verdi ve emekli olamadım. Şimdi ne yapmalıyım. Süreklidir raporumun hiçbir değeri yok mu, davamı açmalıyım yoksa ikinci bir hastaneye sevk mi istemeliyim? Fatih A.

Değerli okurum almış olduğunuz raporla ilgili olarak Maliye tarafından anlaşmalı hastanelere gönderilip tekrar rapor almanız istenebilir. Ancak genel rastlanan durum hastane tarafından verilen rapor oranın Maliye tarafından düşürülmesi durumudur. Bu durumda hastanenin vermiş olduğu raporu Maliye’nin düşüremeyeceğine ilişkin Danıştay kararı var. Sizde yeniden başvurabilir veya hastanenin vermiş olduğu karara karşı yargı yoluna gidebilirsiniz.

Soru: Osman Bey; annem 2005 sigorta girişli ve maalesef bir kaç hastalık sahibi, guatır ameliyatı oldu ve devamlı ilaç alıyor, kalp yetmezliği şeker ve tansiyon hastası ayrıca kullandığı ilaçlar ve insülin yüzünden karaciğer ve akciğer sorunu yaşıyor. Hastalıklarında dolayı malulen emekli olabilir mi? Mehmet Ö.

Anneniz malulen emekli olabilmek için 10 yıl sigortalılık süresi ve 1800 güne ulaştığında SGK’ya giderek malulen emekli olmak için başvuru yapabilirsiniz. Sizi anlaşmalı hastaneye sev ederler ve % 60 oranında rapor almanız halinde malulen emekli olabilir. Aksi durumda malullük oranına göre vergi indiriminden emeklilik için başvuruda bulursunuz. Buda malullük oranının %40-59 arasında olması durumunda 20 yıl sigortalılık süresi ve 4400 gününün olmasına bağlıdır.

Not: Emeklilik hesaplatmak isteyen okurlarımız T.C kimlik numaralarını, doğum tarihlerini, nüfusa kayıtlı oldukları ili ve kimliklerinde cilt numarasını yazdıkları takdirde hizmetlerini görebilme olanağımız söz konusu olmaktadır. Bunun yanında herhangi bir özür durumunun olup olmadığı, hizmet borçlanması yapılıp yapılmadığı gibi ayrıntıları da bize belirtmeniz hesaplamanın sağlıklı yapılması için önemlidir. Sorularınız eksiksiz olduğu sürece bu köşeden sırasıyla cevaplandırılmaya çalışılacaktır.

twitter.com/osozbolat