Sosyal güvenlik açısından kayıtdışı çalışma üç şekilde olmaktadır. Bunlardan ilki ve en sık rastlananı kişinin hiçbir şekilde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmemesi; İkincisi, ay içinde tam gün çalışan ve 30 gün olarak bildirim yapılması gereken sigortalının gününün eksik bildirilmesi; üçüncüsü ise asgari ücretten yüksek kazanç elde eden çalışanın sosyal güvenlik primlerinin asgari ücretten gösterilmesidir.
Çalışma hayatına ilişkin, ülkemizde Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından çalışanlara ödenecek en az ücret belirlenmektedir. Böylelikle kişilerin kazançlarının ülkenin sosyo-ekonomik durumuna göre asgari düzeyi belirlenmekte ve çalışanları koruma amaçlanmaktadır. Sosyal güvenlik Kurumu’na sigortalının bildirimi yapılan ücret, iş hayatında karşılaşılabilecek hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalığı durumlarında iş görülemeyen günlerde kişilere gelir; uzun vadede malullük, emeklilik durumlarında da aylık olarak ödenecek tutarlara esas olacak en önemli kriterdir. Ancak, maalesef ülkemizde genel kanı, çalışanların sigorta primlerinin asgari ücretten yapılacağı yanılgısıdır. Sizde asgari ücretten yüksek gelire sahipseniz (01.01.2013-30.06.2013 tarihleri arası 773,01 TL) ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nda hizmet günlerinize baktığınızda “brüt” 978,60 TL (01.01.2013-30.06.2013 tarihleri arası) olarak kazancınızın olduğunu görüyorsanız sizin de sigorta primleriniz düşük gösteriliyor demektir.
Sigortalıların bu kapsamda en çok merak ettiği de Sosyal Güvenlik Kurumu’na elde edilen kazançlardan hangilerinin bildirilmesi gerektiğidir. Teknik anlamda ise hangi kazançlar sigortalının prime esas kazancına dahil edilecektir?
Sigortalıların SGK primlerine dahil edilecek kazançları şu şekildedir:
- Sigortalının hak ettiği ücret prime esas kazancına dahil edilmektedir. Bu ücret çalışanın işvereni ile günlük, haftalık veya aylık olarak çalışması karşılığında anlaşmış olduğu kazançtır.
- İşverenden tarafından verilen primler ve ikramiye ve bu nitelikteki her türlü kazançtan ay içinde yapılan ödemeler;
- İdare ve yargı mercilerince sigortalının hak ettiği ücret veya prim ve ikramiyesi olduğu kararı verilen kazançlar;
- İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarlarının,
Brüt toplamları sigortalıların SGK’ya bildirilmesi gereken kazançlarıdır.
Çalışanlar yukarıda belirtilen kazançlarının SGK’ya bildirilmediğini gördüklerinde haklarını aramalıdırlar. Bunun için en yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğü’ne giderek durumlarını bildirmeli veya ALO 170 bilgi ve ihbar hattını arayarak şikayatte bulunabilirler. Böylelikle konu Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından incelenerek yapılacak tespitler sonucu sigortalıların elde edilen kazançların gerçek tutarından bildirilmesi sağlanmaktadır. Verdiğiniz emek kutsaldır, bu emeğin karşılığının sizden çalınmasına sakın göz yummayın.
Osman ÖZBOLAT
Kaynak: İlkoku.Net
